اثر آنتی باکتریال عصاره ی گیاه شمشاد (buxus sempervirens l.) بر روی باکتری های ایجاد کننده ی عفونت های گوارشی در مراجعه کنندگان به مراکز درمانی وابسته به دانشکده پزشکی شهید بهشتی

خلاصه: گیاه شمشاد یا buxus sempervirens با نام عمومی boxwood از خانواده buxaceae می¬باشد که به علت اثرات مطلوب در درمان برخی بیماری ها در طب سنتی و قدیمی مورد توجه می باشد. گاستروانتریت عبارت است عفونت لوله گوارش. عفونت های گوارشی طیف وسیعی از بیماری های مرتبط با دستگاه گوارش را شامل می شود و نیاز به داروهایی با عوارض جانبی و تداخلات دارویی کمتر و اثرات درمانی بالاتر و شیوع فراوان ضایعات گوارشی در ایران و این که تعداد زیادی از باکتری های مولد این عوارض به بسیاری از آنتی بیوتیک ها مقاوم شده اند، اساس اقدام جهت این تحقیق شد . اهداف مطالعه: در این مطالعه اثرات ضد میکروبی عصاره ی متانولی حاصل از بخش های هوایی گیاه buxus sempervirens علیه باکتری های شیگلا فلکسنری، پروتئوس، کلبسیلا پنومونیه، استرپتوکوکوس فکالیس، استافیلوکوکوس اورئوس، سالمونلا تایفی و اشرشیا کلای بررسی و با اثر آنتی بیوتیک ها مقایسه شده است. روش کار: نمونه بخش هوایی گیاه شمشاد بعد از جمع آوری از پارک جنگلی سی سنگان نوشهر واقع در استان مازندران خشک و پودر شد. عصاره تام متانولی آن با روش خیساندن تهیه گشت. برای آزمایش اثر ضد میکروبی عصاره ها از 2 روش استاندارد دیسک آگار (diskdiffusion) و روش لوله (تعیین mic با روش میکرودایلوشن یا رقت سازی در چاهک) استفاده شد. نتایج: در روش دیسک دیفیوژن، در مقایسه اثر آنتی بیوتیک ها با عصاره متانولی تام گیاه شمشاد، عصاره در همه ی موارد به جز باکتری استافیلوکوکوس اورئوس دارای اثرات کمتری است اما با توجه به اثرات جانبی بالای آنتی بیوتیک ها و مقاومت باکتری های ایجاد کننده ی عفونت های گوارشی به این آنتی بیوتیک ها، اثرات این عصاره بسیار قابل توجه و مهم می باشد. در مورد باکتری استافیلوکوکوس اورئوس، عصاره ی متانولی تام گیاه شمشاد دارای اثر بالاتری نسبت به پنی سیلین می باشد و اثری تقریباً برابر با آنتی بیوتیک های جنتامایسین، سفتازیدیم و سیپروفلوکساسین دارد که با توجه به مقاومت بالای این باکتری نسبت به آنتی بیوتیک ها، این اثر قابل توجه و مهم بوده و می تواند مقدمه ی مطالعات بیشتر بر روی عصاره ی این گیاه باشد. کم ترین هاله عدم رشد عصاره متانولی تام گیاه شمشاد در مقایسه با دیسک های آنتی بیوتیکی در روش دیسک دیفیوژن مربوط به باکتری سالمونلا می باشد. با توجه به نتایج به دست آمده از روش mic، بیش ترین اثر به ترتیب مربوط به باکتری شیگلا و کلبسیلا می باشد که mic آنها به 1/128 هم رسید. در رقت 1/64 نیز به ترتیب باکتری پروتئوس و کلبسیلا دارای بهترین mic هستند. نتیجه گیری نهایی: با توجه به درصد تأثیر دیسک های آنتی بیوتیکی، بیش ترین مقاومت به آنتی بیوتیک ها مربوط به باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس و شیگلا می باشد. در دیسک دیفیوژن، عصاره ی متانولی تام گیاه شمشاد بر روی باکتری استافیلوکوکوس اورئوس در برخی موارد حتی بهتر از آنتی بیوتیک ها موثر بود. همچنین در روش mic، عصاره متانولی تام شمشاد در رقت 1/128 بر روی باکتری مقاوم شیگلا موثر بود. در این تحقیق؛ آزمایشات مربوطه بر روی عصاره ی استونی و آبی این گیاه نیز انجام گرفت و عصاره ی استونی نتایجی مشابه با عصاره ی متانولی داشت؛ اما عصاره ی آبی این گیاه اثر چندانی در این مطالعه نداشت.